Ze werd geboren in Oostende en daar, aan de Belgische Noordzeekust, groeide zij op, volgde succesvol de opleiding tot ergotherapeut en was jarenlang werkzaam in de geestelijke gezondheidszorg. In het midden van de negentiger jaren, liet het netvlies van haar beide ogen los en verminderde haar gezichtsvermogen drastisch tot uiteindelijk vijf procent. Dat betekende onmiddellijk stoppen met werken en haar wereldje werd steeds kleiner. Tot Usmay in haar leven kwam en zij, zoals ze het zelf zo mooi zegt, haar leven weer terugkreeg.
Aan het woord is deze week Katrien Hoogenberg – Quaegebeur, die vertelt over haar visuele handicap en over haar maatje Usmay, van beroep blindengeleidehond, die haar dagelijks begeleidt.

Door Wim Berendsen

Katrien:

“Ik was eigenlijk al op heel jonge leeftijd bijziend, maar door een bril te dragen, ondervond ik daar nauwelijks last van. Toen mijn netvlies begon lost te laten, verminderde mijn gezichtsvermogen tot een kritisch percentage. Na onder andere een second opinion bleek dat de oorzaak een gevolg was van het feit dat ik al na zes maanden zwangerschap geboren ben. Het pigmentgehalte in mijn netvlies is hierdoor niet goed ontwikkeld. Het enige wat ik kon doen was stoppen met werken en mijn handicap accepteren, want een netvliestransplantatie is nog steeds niet mogelijk.

Van de oogarts kreeg ik een verwijzing naar de Koninklijke Visio in Sittard, die gespecialiseerd zijn in blinden en slechtzienden. Als eerste leerde ik om te lopen met een taststok. Je kent die wel Wim, een lange witte stok met rode strepen en een wit balletje op het einde. Dat heb ik jarenlang gedaan. Verder kreeg ik daar een non-visuele training om meer te vertrouwen op je gevoel, op de tast, gehoor en door de geuren te herkennen.

Tijdens mijn revalidatie bij Koninklijke Visio in Sittard werd het voor de therapeuten steeds duidelijker dat ik wel eens geschikt zou kunnen zijn voor een blindengeleidehond. Om te kijken of ik mij zou laten leiden door een hond werd een wandeltocht georganiseerd van vijf dagen. We waren met z’n zessen en liepen dagelijks een afstand van rond de vijfentwintig kilometer over de Krijtlandroute. We liepen hoofdzakelijk over bospaden om het allemaal wat moeilijker te maken. Uiteindelijk verliep de test voortvarend en ik maakte weer een stapje in de richting van een hond.

Maar eerst moest er thuis ook nog een horde genomen worden. Appie, mijn echtgenoot, was eerst niet zo enthousiast, omdat hij al twee keer van een trouwe viervoeter afstand had moeten doen en hem dat behoorlijk zwaar viel, maar uiteindelijk stemde hij toe.

Er moest geoefend worden en dat deden we met behulp van een ‘dogsim’. Als je gewend bent om met een taststok te lopen, is de overgang naar een blindengeleidehond groot. De ‘dogsim’ is daarvoor een uitkomst. Dit is een soort ijzeren hond op wielletjes, waarmee je kunt oefenen. Het is zelfs mogelijk, dat de begeleider, die met je meeloopt, de ‘dogsim’ op afstand kan besturen. Ik heb hier samen met mijn therapeut heel wat kilometers mee geoefend, door de Hopel en door Eygelshoven.

Toen moest ik gaan zoeken naar een Hondenschool, waar ik mij goed bij voelde. Ik kwam terecht bij het Koninklijke Nederlandse Geleidenhonden Fonds. Na mijn belrondje kreeg ik al vrij vlug een uitnodiging om naar de Open Dag te komen van de K.N.G.F. Wat mij bijzonder aansprak was een van de uitgangspunten van de opleiding, die luidt: ‘Het verkeerde wordt niet bestraft, maar het goede wordt wel beloond’. Ook hoe de instructeurs vol overgave met de honden werkten, sprak mij bijzonder aan. Ik wilde mij direct inschrijven, maar de school gaf aan, om daar eerst nog maar eens een nachtje over te slapen.

Die dag wachten, duurde voor mij wel erg lang, maar uiteindelijk kon ik mij laten inschrijven en daarna was het wachten, want het was een strenge selectie.

Een medewerker van de K.N.G.F kwam een dag bij ons thuis op bezoek en ‘vuurde’ tientallen vragen op Appie en mij af, kennelijk om te weten te komen wat voor vlees hij in de kuip had. Ook kwam er een instructeur om samen met mij en een ‘dogsim’ een flinke wandeling te maken.

Ook deze selectieprocedure doorliepen Appie en ik succesvol en toen was het wachten tot de telefoon zou gaan en de school ons een hond zou toewijzen. Daarna moest ik een digitale cursus volgen om alles aan de weet te komen over commando’s, voeding, ziektes en hoe je verder met de hond moet omgaan. Ik behaalde het certificaat en weer was een stap gezet.

 

 

Een half jaar lang begon mijn hart sneller te slaan als de telefoon ging, maar het duurde nog een dik half jaar voordat ik het verlossende belletje kreeg. Ze hadden een hond gevonden, die bij mij en ons gezin paste. We reden naar Amstelveen om kennis met haar te maken. Ze heette Usmay en was een teef van ruim een jaar. In Amstelveen, waar de school staat, mochten we een wandelingetje maken. Dat was voor mij een hele openbaring, want voor het eerst had ik iemand bij me, die op me lette of beter gezegd die voor me keek.

We mochten haar nog niet mee meenemen. Dat duurde nog drie weken, omdat de instructeurs van de school nog even wat met haar wilden oefenen om zeg maar de puntjes op de i te zetten. Eigenlijk had ik nog samen met Usmay een opleiding van twee weken moeten volgen, maar omdat de school en het hotel, dat daarbij hoort, gesloten was, vanwege de Corona ging dat niet door.

Dus in plaats van ophalen, werd Usmay bij ons thuisgebracht. Maar dat was voor de instructeurs niet zo’n probleem. Ze draaiden de rollen om en kwamen dagelijks bij ons thuis om te oefenen. Ze verbleven in Hotel de Valk in Heerlen en stonden iedere dag om punt 08.00 uur bij ons aan de deur. De hele dag werd geoefend; we gingen wandelen, met de bus of trein een dagje op stap, maar ook naar het bos, waar Usmay zich lekker kan uitleven, want een van de afspraken is, dat zij iedere dag een half uurtje los moet lopen.

Vanaf de eerste dag had ik een ‘absolute’ klik met Usmay. Het duurde niet lang of we waren een hechte eenheid, echte maatjes! Je kunt wel zeggen dat wij samen een team zijn. Usmay en ik moeten tweehonderd procent op elkaar kunnen vertrouwen. Dat is de basis van onze samenwerking. We moeten elkaar aanvoelen en begrijpen. Dat is een voortdurend leerproces. Deze samenwerking is ook tevens onze veiligheid. Usmay is een heel gevoelige hond. Ze voelt stemmingen heel goed aan en anticipeert hier ook op.
Bijvoorbeeld als ik erg gehaast ben en heel snel ergens heen wil, weigert Usmay om sneller te lopen. Het is net of dat ze denkt, hallo Katrien, dat gaan we niet doen. Kan het soms ook wat rustiger? Daardoor verplicht ze mij om een stapje terug te doen. Ze voelt ook heel goed aan als iemand ziek is. Dan gaat ze bij die persoon liggen en staart hem of haar aan en dat vind ik heel bijzonder. Tijdens de opleiding van Usmay in het K.N.G.F., leert zij om zelfstandig te denken en zelfstandig beslissingen te nemen. Ik geef je een voorbeeld Wim. Als de weg opengebroken is en ik heb het niet in de gaten, zoekt zij zelf een andere weg en probeert het opengebroken stuk te omzeilen. En als het helemaal niet gaat, draait ze gewoon om. Dit is toch heel bijzonder en voelt echt goed! Op haar kan ik echt rekenen.

Sinds de komst van Usmay is het voor mijn echtgenoot Appie ook een echte geruststelling als hij op zijn werk is en ik ergens naar toe wil gaan om een boodschap te doen. Voor mij begon ook weer een nieuw leven, want ik kreeg mijn vrijheid en mijn zelfstandigheid weer terug.

Je went heel vlug aan elkaar, want toen zij een paar dagen in het ziekenhuis in Utrecht verbleef met een gaatje in haar maagwand, dan mis je haar toch wel. De K.N.G.F. wilde dat zij in de buurt van Utrecht bleef en daardoor werd zij ondergebracht bij haar puppy pleeggezin. Het was gewoon stil in huis en mijn uitstapjes, waar ik inmiddels aan gewend was, kon ik niet meer doen.

Wat was ik gelukkig toen we haar weer konden ophalen. Mijn wereld is met Usmay veel groter geworden. Zij heeft mij, mijn leven weer teruggegeven; ik kan weer een wandeling maken, naar de sportschool gaan, een bus of treinreis maken. Zeg maar ik kan weer overal van genieten.

Appie en ik zijn zielsgelukkig met Usmay, onze labrador, die mij veilig door het verkeer en vooral door het leven loodst.